Hayalet Mermi (The Bullet Vanishes ) Filmi İnceleme

"Yemek çubuğunu şişeden ona dokunmadan ya da onu kırmadan nasıl çıkarırsın?"
"Bir işten en çok çıkarı olan kişi her zaman işin beynidir." Hayalet Mermi filminden

Hayalet Mermi Filmini incelemeye geçmeden önce Eyleyensel Örnekçenin ne olduğunu açıklayalım. Greimas'ın gösterge bilimsel çözümleme yöntemi özellikle görsel metinlerin analizi için elverişli araçlar sunar. Greimas Propp'dan devraldığı 31 işlevi öncelikle yirmiye daha sonra daha da öze inerek dört temel işlevle sınırlandırdı.

Bu dört işlev; sözleşme, sınama, yer değiştirme, iletişimdir.

Eyleyen sayısı ise altıdır ve aralarındaki ilişkiler belirli bir çizeme uygundur. Altı eyleyen ise şunlardan oluşur; gönderici, alıcı, nesne, özne, engelleyici ve destekleyici.

Eyleyensel Örnekçede;

Özne: Eylem yapar.

Nesne: Eylemin konusudur.

Gönderici (Gönderen): Eylemi belirler, kökeninde yer alır.

Alıcı (Gönderilen) : Etkileri, eylemin sonuçlarını alır, kendisi için eylemin gerçekleştiği kişidir.

Destekleyici (Yardımcı): Eyleme yardım eder.

Engelleyici: Eylemi engeller.
Eyleyensel örnekçe görsel anlatıların içerdiği temel yapıların ortaya çıkarılmasında ve benzerliklerin tespit edilmesinde oldukça işlevseldir.

Propp ve Greimas anlatıların benzerliklerini tespit etmek işlev ve örnekçeler ortala koymuştur. Anlatıların, hikâyelerin özne ve nesneleri, çatışmaları olması doğaldır çünkü anlatıları oluşturan şeylerde çatışmalar, nesne ve öznelerdir. Anlatıları farklı kılacak şeyler öznenin hangi nesneyi elde etmek istediğidir. 

Konu
Tiancheng İlçesindeki bir kurşun fabrikasının zorba sahibi olan Ding ( Liu Kai-chi ), işçilerini korkutmak için kurşun çalmakla suçlanan Yann isimli kadın işçiye (Xuxu) Rus ruleti  oynatarak "intiharına" yol açıyor. Bir süre sonra "Hayalet Mermi" ile ilgili bir lanet, fabrikanın duvarlarında kırmızı renkle yazılmış olarak bulunur. Daha önce hiç bulunmayan "hayalet mermiler" den sonraki ölümler, fabrikanın gerçekten lanetlendiğini düşünen işçileri korkutur. Dedektifliğe geçen Song Donglu (Lau Ching-wan) cinayetleri soruşturmak için Tiencheng'e atandı. "Tiancheng'deki en hızlı silah çeken adam" Guo Zhui( Nicholas Tse ) ve acemi polis Xiaowu ( Boran Jing ) ile kurşun yarası bulunan ama cesette kurşunun  bulunmadığı cinayetlerin esrarını çözmeye çalışır.

Filme Göre Eyleyensel Örnekçe:
Gönderici: Büro Song Donglu'yu Tiancheng'e dedektif olarak  atar ve Song Donglu'nun gardiyan olan görev arkadaşı Song Donglu'nun yanlış hükümleri engelleme amacıyla büro da çalışması için onu ikna eder.

Alıcı: Song Donglu

Mahkumların hikâyelerine markalı bir gardiyandır. Yanlış hüküm verildiğini kanıtla yeşil için mahkumlara yardımcı olmaya çalışır ve büronun dikkatini çeker. Suçsuz yere insanların hapis girmemesi için büronun görevini kabul eder.
Nesne:Yann'ın ölümünün suçlularını hapse atmak ve suçluları öldüren katili bulmak.
Özne: Song Donglu Genç kadın Yann'ın ölümünün  suçlularını hapse atmayı ve suçluları öldüren katili bulmayı amaçlar.
Destekleyici:
Xiaowu 

acemi polistir. Song Donglu'ya yardımcı olmak ve  suçluları yakalamak için emirleri yerine getirir. Hayatını kaybeder.
licia 

adli tıp çalışanı olarak otopsi yapıp cinayetlerin nasıl işlendiğinin çözülmesine yardım eder.

Engelleyici:
Ding

Fabrikanın sahibidir. Fabrikasında işçi Yann ismindeki kadına iftira atıp ölmesi için tamamen dolu olan tabanca verir herkese tabancada tek kurşun olduğunu doğru söyleyip söylemediğine ilahi güçlerin karar vereceğini söyler.
Guo Zhui

Polis teşkilatındandır. İftira atılan kadın ve şahitlik yapacak olan kişi... ölünce onların katillerini öldürmeye başlar ve planı doğrultusunda Şef Jin'in yerine geçer.
Weng Hai

Guo Zhui'nin cinayetlerin planını yaparken cinayetleri işleyen kişidir. Guo Zhui'nin ordudan beri arkadaşı olan Weng hai'de engelleyicidir.

Anlatı Sözdizimi:
Greimas' a göre her anlatı, başlangıç durumuyla bitiş durumu arasında bir geçiş, bir dönüşüm gerçekleştirir. Bu dönüşüm sürecinde eyleyenler değişik işlevler ya da roller üstlenirler. Eyleyenler bu iki uç arasında başka işleyenleri dönüştürürler ken kendileri de dönüşür. Greimas bu dönüşü, daha önce yapılmış çalışmaları da göz önünde bulundurarak dörtlü şema içinde inceler. Anlatı izlencesi, anlatı sözdizimindeki özne/nesne ilişkisini belirten durum sözcesiyle, bu sözceyi dönüştüren edim sözcesinin mantıksal etkileşimden oluşan temel dizimdir ve dört aşamadan oluşur. Bunlar;
Başlangıç
Sözleşme ya da eyletim: göndericinin özneyi belli amaç doğrultusunda etkilediği, yönlendirdiği aşama gönderici ve alıcı arasında sözleşme yapılır.

Edinç aşaması özne göndericiyle yaptığı sözleşme uyarınca gerekli işlemlerde bulunmak, zorunlu dönüşümleri gerçekleştirmek, bir eyleme geçebilmek için öznenin gereksindiği yetenekler ve bu yeteneklerin kullanıldığı aşamadan oluşur.

Edim aşaması özne edindiği kişisel edinçten yararlanarak dönüştürücü işlemlere yönelir bir durum sözcesinde başka bir durum sözcesine geçilir.

Tanınma ve yaptırım: özne nesneye ulaşmak için uyguladığı dönüşüm işlemlerinin son durumunu gözlemler. Gönderici ise dönüşümlerin doğruluğunu, gerçekliğini değerlendirip özneyi, yapılan sözleşme uyarınca ya ödüllendirir ya da cezalandırır.
-Bitiş
Filmin Anlatı Sözdizimi
Başlangıç aşaması:
Silah fabrikasında bir kadın kafasına silah dayamış haldedir ve silahı ateşlerken ben yapmadım diye bağırır. Olayın ayrıntısı şöyledir; Fabrikada kurşunlar çalınmıştır ve Yann ismindeki kadının çaldığı düşünülür. Fabrika sahibi ding yalan söyleyip söylemediğine ilahi güçlerin karar vereceğini bu yüzden rus ruleti oynayacağını söyler.
Gardiyan Song Donglu ise bir ölümü canlandırarak olayın cinayet değil, intihar olduğunu ortaya çıkarır.

Sözleşme ya da Eyletim:
Donglu yanlış hükümleri engellemek içim büro tarafından (NGS)  Tiancheng'e atanır görevi yozlaşmış yetkilileri yakalamaktır.

Edim aşaması:
Donglu trenle yola çıkar görev yerine gelir ekibi Guo Zhui ve acemi polis Xiaowu ile silah fabrikasına gider ve ölümleri araştırmaya başlar.
Edinç aşaması:
Fabrikada cinayetlerin sayısı artmaya başlar. Yann'ın ölümünde tabancanın dolu olduğunu gören Jea tao, Zhuo, Chen ve Yeng teker teker ölmeye başlar. Fabrika çalışanları ruhun intikam için geldiğini düşünmeye başlar. Ölülerin vücutlarında mermi bulunmadığı için cinayetlerin kimin tarafından ve nasıl işlendiğini çözmeye çalışırlar.
Tanınma ve Yaptırım aşaması:
Guo Zhui Şefin ölümünden sonra onun yerini alır. Song Donglu ise şüphelendiği Guo Zhui'nin suçlu olduğunu ispatlayabileceği delilleri bulur.

Bu deliler cinayetlerin işlendiği kemikten mermi ve mali yolsuzlukların kayıt altına alındığı kayıt defteridir. Kemikten mermi kurbanların bedeninde parçalanan kemiklere karıştığı için uzun süre fark edilmez.

Bitiş aşaması:
Song Donglu kapalı oda cinayetini çözdüğünü ve buluşmak istediğini yazdığı notu Guo Zhui'ye yollar.

Buluştuklarında Guo Zhui Rus ruleti oynayarak cinayetlerin planlayıcısı olduğunu itiraf eder ve Guo Zhui ruletin sonunda ölür.

Song Donglu ise Tiancheng'ten ayırılır.

Filmdeki Kişilerin İşlevlere Göre Dağlımı
Kişilerin işlevlerine geçmeden önce bunların ne olduğundan bahsetmekte fayda var. Propp' un masalların biçimi bilimini incelemesi sonucu yedi eylem kahramanı çıkarır bunlar;

1. Saldırgan:kötülük, çatışma, izleme/gibi işlevleri vardır.

2. Bağışçı: Büyülü ya da ihtiyaç duyulan bir nesneyi kahramana verir.

3. Yardımcı: zor işin başarılmasında kahramana yardım eder.

4. Aranılan Kişi (Prenses): Zor bir işin başarılması, bir eksikliğin dayatılması, düzmece kahramanın keşfedilmesi, gerçek kahramanın tanınması, saldırganın cezalandırılması, evlenme gibi durumlar olabilir.

5. Gönderen: Kahramanı görevlendiren kişidir.

6. Kahraman: Bağışçının ve Gönderenin isteklerine tepki üreten kişidir.

7. Düzmece Kahraman : Asılsız iddialar üreten, . işlerine tepki gösteren kişidir.

1. Saldırgan : Weng hai ve Guo Zhui cinayetleri işliyor.
2. Bağışçı: Bu işleve sahip biri filmde bulunmuyor.
3.Yardımcı: Licia adli tıp çalışanı olarak otopsi yapıyor ve cinayetin nazil işlendiğinin anlaşılmasına yardım ediyor.
4.Aranılan Kişi: Gui Zhui ve eski arkadaşı cinayetleri planlayıp işledikleri içen aranılan kişiler.
5.Gönderen: Cinayet büro Song Donglu'nun başarılarını fark ettiği için  onu cinayetleri aydınlatması için Tiancheng'e atar. Gardiyan arkadaşı ise Song Donglu'ya bu haberi verip kabul etmesi için ikna eder.
6.Kahraman: Song Donglu katili yakalamaya çalışan kahramandır.
7.Düzmece kahraman: filmde bulunmuyor.