Kamp(In Tranzit) filmi inceleme

Türkçeye Kamp olarak çevrilmiş orijinal adı In Tranzit olan filmi incelemeye geçmeden önce Eyleyensel Örnekçenin ne olduğunu açıklayalım. Greimas'ın gösterge bilimsel çözümleme yöntemi özellikle görsel metinlerin analizi için elverişli araçlar sunar. Greimas Propp'dan devraldığı 3

Bu dört işlev; sözleşme, sınama, yer değiştirme, iletişimdir.

Eyleyen sayası ise altıdır ve aralarındaki ilişkiler belirli bir çizeme uygundur. Altı eyleyen ise şunlardan oluşur; gönderici, Alıcı, nesne, özne, engelleyici ve destekleyici.

Eyleyensel Örnekçede;

Özne: Eylem yapar.

Nesne: Eylemin konusudur.

Gönderici (Gönderen): Eylemi belirler, kökeninde yer alır.

Alıcı (Gönderilen) : Etkileri, eylemin sonuçlarını alır, kendisi için eylemin gerçekleştiği kişidir.

Destekleyici (Yardımcı): Eyleme yardım eder.

Engelleyici: Eylemi engeller.
Eyleyensel örnekçe görsel anlatıların içerdiği temel yapıların ortaya çıkarılmasında ve benzerliklerin tespit edilmesinde oldukça işlevseldir.
Propp ve Greimas anlatıların benzerliklerini tespit etmek işlev ve örnekçeler ortala koymuştur. Anlatıların, hikâyelerin özne ve nesneleri, çatışmaları olması doğaldır çünkü anlatıları oluşturan şeylerde çatışmalar, nesne ve öznelerdir. Anlatıları farklı kılacak şeyler öznenin hangi nesneyi elde etmek istediğidir. 

Konu

1946 kışında Leningrad'da bir grup Alman savaş esiri Rus Albay Pavlov tarafından bir kadın geçiş kampına gönderiliyor. Geldiklerinde Rus kadın askerleri, ailelerini ve arkadaşlarını öldürdükleri gerekçesiyle mahkumlara düşmanlık gösterir; sadece Dr. Natalia ve aşçı mahkumlara iyi davranır.

Natalia, savaş sırasında kafasına yaralanan eski sevgilisi Andrei Sibirya'daki bir kuruma göndermek yerine kampta tutmak için Albay Pavlov ile bir anlaşma yapar. Pavlov, Natalia'yı mahkum grubunda saklanan SS üyelerini keşfetmesi için görevlendirir. Natalia ve mahkum Max birbirlerinden hoşlanmaya başlarken, başka bir mahkum Klaus, Max'i Pavlov'u  kandırmak için birkaç mahkumu yem olarak kullanmaya ikna etmeye çalışır.

Natalia, işadamı Yakov'u mahkumlarla bir orkestra düzenlemeye ikna eder.

Savaştan kurtulan yalnız kadınların Almanlarla dans edeceği bir baloya davet edilirler. Max Natalia'nin yanından tutuldukları mahzene dönerken, Klaus tarafından saldırıya uğrar, ancak daha sonra Klaus'un gerçekte kim olduğunu keşfeden Natalia tarafından kurtarılır. Pavlov, Max ile Klaus arasındaki savaşı keser. Klaus daha sonra bir trenin altında kalarak intihar eder. Pavlov, Natalia'yı görevini tamamladığı için gerçek bir Sovyet olarak adlandırır ve Max'e gerçeği açıklar. Ertesi gün Max geri döner ve Natalia'nın eski sevgilisi Sibirya'ya götürülür. Sonunda Stalin'in bir anlaşma yaptığını ve POW'un eve gideceğini haberleri alırlar. 

Gönderici:
Albay Parlov

kimliğini gizleyen savaş suçlularını bulması için Dr. Natalia yı görev verir.
Alıcı:
Natalia

Kampta doktorluk yapar Alman askerleri savaş suçluları olsa da onların yahudi ya da diğer milletten askerlere davrandığı gibi davranılmasını istemez sağlıklarıyla yakından ilgilenir.
Nesne Kampta gizlenen alman savaş suçlusunu bulmak ve albay Parlov'a bildirmek.
Özne
Natalia
Yardımcı
Yüzbaşı Olga

Natalia'nın kocası Andrei'in Parlow'a Natalia' nın casus olduğunu yazdığı mektubu saklar.
Engelleyici
Klaus

Aranan savaş suçlusu klaus'tur bu yüzden doktor Natalia ve Max yakınlaşmasını sağlayıp doktoru yanlış yönlendirmeyi ve kamptan kaçmayı planlar.

Kişilerin İşlevlere Göre Dağlımı
Kişilerin işlevlerine geçmeden önce bunların ne olduğundan bahsetmekte fayda var. Propp' un masalların biçimi bilimini incelemesi sonucu yedi eylem kahramanı çıkarır bunlar;

1. Saldırgan:kötülük, çatışma, izleme/gibi işlevileri vardır.

2. Bağışçı: Büyülü ya da ihtiyaç duyulan bir nesneyi kahramana verir.

3. Yardımcı: zor işin başarılmasında kahramana yardım eder.

4. Aranılan Kişi ( Prenses): Zor bir işin başarılması, bir eksikliğin dayatılması, düzmece kahramanın keşfedilmesi, gerçek kahramanın tanınması, saldırganın cezalandırılması, evlenme gibi durumlar olabilir.

5. Gönderen: Kahramanı görevlendirir kişidir.

6. Kahraman: Bağışçının ve Gönderenin isteklerine tepki üreten kişidir.

7. Düzmece Kahraman : Asılsız iddialar üreten, bağışçının işlerine tepki gösteren kişidir.

Filmdeki kişilerin işlevlere göre dağılımı
1. Saldırgan: Klaus ve Albay Parlov filmdeki saldırganlardır. Klaus kimliğinin açığa çıkmaması için Max'e ve Natalia' ya zarar vermeye çalışır. Albay Parlov eğer savaş suçlusu bulunamazsa Natalia'yi casus yerine koyup onu cezalandıracağı için saldırgan sayılır.
2. Bağışçı: Filmde yer almıyor.
3. Yardımcı: Olga, Natalia'nın kocası Andrei'in Parlov'a Natalia' nın casus olduğunu yazdığı mektubu saklar.
4. Aranılan kişi: Klaus kampta aranan savaş suçlularındandır. Kimliğini gizlemek için Max'i ve Natalia'yi kullanmaya çalışır.
5. Gönderen: Albay Parlov Natalia'yi kendini gizleyen savaş suçulularını bulması için görevlendirir.
6. Kahraman: Natalia savaş suçlularını bulmak için mahkumlardan bilgi almaya çalışır.
7. Düzmece kahraman: Klaus aradıkları savaş suçlusu olduğu anlaşılmasın diye kendini farklı biri olarak tanıtır. Suçlu hakkında Üniversiteye gittiği bilindiği için üniversiteye hiç gitmediğini Natalia'le sohbet ederken söyler.

Anlatı Sözdizimi:

Greimas' a göre her anlatı, başlangıç durumiyla bitiş durumu arasında bir geçiş, bir dönüşüm gerçekleştirir. Bu dönüşüm sürecinde eyleyenler değişik işlevler ya da roller üstlenirler. Eyleyenler bu iki uç arasında başka işleyenleri dönüştürürler ken kendileri de dönüşür. Greimas bu dönüşü, daha önce yapılmış çalışmaları da göz önünde bulundurarak dörtlü şema içinde inceler. Anlatı izlencesi, anlatı sözdizimindeki özne/nesne ilişkisini belirten durum sözcesiyle, bu sözceyi dönüştüren edim sözcesinin mantıksal etkileşimden oluşan temel dizimdir ve dört aşamadan oluşur. Bunlar;

Başlangıç

Sözleşme ya da eyletim: göndericinin özneyi belli amaç doğrultusunda etkilediği, yönlendirdiği aşama gönderici ve alıcı arasında sözleşme yapılır.

Edinç aşaması özne göndericiyle yaptığı sözleşme uyarınca gerekli işlemlerde bulunmak, zorunlu dönüşümleri gerçekleştirmek, bir eyleme geçebilmek için öznenin gereksindiği yetenekler ve bu yeteneklerin kullanıldığı aşamadan oluşur.

Edim aşaması özne edindiği kişisel edinçten yararlanarak dönüştürücü işlemlere yönelir bir durum sözcesinde başka bir durum sözcesine geçilir.

Tanınma ve yaptırım: özne nesneye ulaşmak için uyguladığı dönüşüm işlemlerinin son durumunu gözlemler. Gönderici ise dönüşümlerin doğruluğunu, gerçekliğini değerlendirip özneyi, yapılan sözleşme uyarınca ya ödüllendirir ya da cezalandırır.

-Bitiş

Filmdeki Anlatı Sözdizimi:

Başlangıç: Alman askerleri Rus Kadın Nakil Kampına getirilir. Mahkumlar Gardiyan Wena ve diğer görevliler tarafından şiddete maruz kalır.

Sözleşme veya eyletim: Parlov Natalia'yı savaş suçlularının kimliğini bulmak için ikna eder.

Edinç: Natalia kimliğini saklayan kişiyi bulmak için mahkumlarla özellikle Max'la daha çok konuşur. 

Edim: Natalia mahkum Max'tan hoşlanmaya başlar. Bir mahkumla ilişkisi olan aşçı kızı ve sevgilisini korumak için Wena'yı erzak sakladığı için yakalatır.

Tanınma ve yaptırım: Parlov'un mahkumlara sempati duyduğundan şüphelendiği Natalia, aradıkları kişinin Klaus olduğunu ortaya çıkarır. Parlov'un Natalia'ya duyduğu şüphesi giderilir.

Bitiş: Klaus kimliği ortaya çıkınca trenin altında kalarak intihar eder. Kamptaki herkes evine gönderilir.